Przyjęcie Planu adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku
Rada Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego w dniu 29 maja 2023 roku uchwałą nr LXXVIII/47/2023 przyjęła „Plan adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku”.
Zmiany klimatu są obecnie największym, globalnym problemem ludzkości i wymagają reakcji nie tylko na szczeblu międzynarodowym, czy krajowym, ale również na poziomie samorządów lokalnych. Niosą ze sobą wymierne i w większości przypadków negatywne konsekwencje – w szczególności wzrost intensywności i częstotliwości zjawisk ekstremalnych co przekłada się na konkretne zagrożenia dla mieszkańców. Scenariusze zmian klimatu dla Polski wykazują, iż w obecnym dziesięcioleciu największe zagrożenie dla gospodarki i społeczeństwa będą stanowiły ekstremalne zjawiska pogodowe (nawalne deszcze, powodzie, podtopienia, fale upałów, susze, huragany, osuwiska). Zjawiska te będą występować z coraz większą częstotliwością i natężeniem oraz będą dotyczyć coraz większych obszarów kraju.
Mając na względzie powyższe Gmina Ostrowiec Świętokrzyski przystąpiła do opracowania dokumentu pn. „Plan adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku” (dalej jako: PAOŚ), w tym przeprowadzenia procedury „Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko”. Zadanie związane było z realizacją projektu POPT.03.01.00-00-0239/18 „Wzrost potencjału beneficjentów polityki spójności w obszarze prowadzenia efektywnej polityki miejskiej”, Wsparcie Rozwoju Miast – opracowanie Miejskiego Planu Adaptacji do zmian klimatu.
Podstawą przygotowania Planu były kierunki polityki unijnej wskazane w Strategii adaptacji do zmian klimatu Unii Europejskiej z dnia 16 kwietnia 2013 r. oraz najważniejszy krajowy dokument stanowiący punkt wyjściowy dla opracowania miejskich planów adaptacji, tj. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020), przyjęty przez Radę Ministrów w październiku 2013 r.
Prace nad „Planem adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku” w drodze zamówienia publicznego, zlecone zostały firmie Łukasz Szkudlarek ekovert i trwały od 24.05.2022 r. do 28.04.2023 r. Realizacja zamówienia została podzielona na etapy, pierwszy etap obejmował powołanie Zespołu ds. opracowania przedmiotowego planu. W dniu 22.06.2022 r. Prezydent Miasta w drodze zarządzenia powołał ww. Zespół. W skład Zespołu weszło 12 osób, w tym przedstawiciele Urzędu Miasta, Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Ostrowcu Świętokrzyskim, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Ostrowcu Świętokrzyskim, Miejskiej Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Ostrowcu Świętokrzyskim, Miejskich Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Ostrowcu Świętokrzyskim, Zakładu Usług Miejskich w Ostrowcu Świętokrzyskim, Ostrowieckiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. oraz Ostrowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
Należy zaznaczyć, iż przygotowanie PAOŚ odbyło się również przy aktywnym udziale mieszkańców. Przeprowadzano spotkania otwarte w różnych częściach miasta oraz debaty publiczne z udziałem grup przedstawicielskich następujących interesariuszy: radni Rady Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego, zarządcy nieruchomości wielorodzinnych, administratorzy osiedli mieszkaniowych, przedstawiciele organizacji pozarządowych, kadra kierownicza UM, członkowie rad osiedlowych oraz przedstawicieli samorządów uczniowskich.
W końcowej fazie prac przeprowadzono procedurę strategicznej oceny oddziaływania na środowisko „Plan adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku”. Przedmiotowa prognoza opracowana została zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów prawa i warunkami określonymi w stanowiskach Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach (pismo znak WOO-III.411.2.2023.ML z dnia 06.02.2023 r.) i Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (pismo znak NZ.9022.5.2.2023 z dnia 26.01.2023 r.) w sprawie określenia zakresu prognozy oddziaływania na środowisko Planu adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku.
Dnia 21.03.2023 r. opracowany projekt Prognozy wraz z projektem Planu przedłożono do zaopiniowania właściwym organom – Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Kielcach oraz Świętokrzyskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu. Pismem z dnia 13 kwietnia 2023 r. znak NZ.9022.5.24.2023 Świętokrzyski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny zaopiniował bez zastrzeżeń projekt „Planu adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku”. Pismem z dnia 20 kwietnia 2023 r. znak WOO-III.410.3.13.2023.ML Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach ustosunkował się do zawartych w Prognozie ocen i przychylił się do wniosku z Prognozy o braku znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym na formy ochrony przyrody przy odpowiednio dobranej lokalizacji, zachowaniu obowiązujących przepisów i standardów w zakresie ochrony środowiska i przyrody wynikających z przepisów odrębnych, oraz przy uwzględnieniu zawartych w dokumentacji działań zapobiegających i ograniczających negatywne oddziaływania planowanych zadań na środowisko.
Plan i opracowana dla niego Prognoza oddziaływania na środowisko poddane zostały konsultacjom społecznym w dniach od 23 marca do 12 kwietnia 2023 r., tj. przez 21 dni, które przewiduje ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W czasie konsultacji społecznych nie wpłynęły żadne uwagi ani wnioski.
Charakterystyka „Planu adaptacji do zmian klimatu miasta Ostrowca Świętokrzyskiego do 2032 roku”
Nadrzędnym celem PAOŚ jest zwiększenie zdolności adaptacyjnych Ostrowca Świętokrzyskiego wobec możliwych zagrożeń wynikających za zmian klimatu. Jest to dokument strategiczny Gminy Ostrowiec Świętokrzyski stanowiący podstawę przy podejmowaniu przez władze miasta decyzji uwzględniających zagrożenia wynikające ze zmian klimatu. PAOŚ wskazuje działania adaptacyjne prowadzące do ograniczenia negatywnych konsekwencji zmian klimatu oraz wykorzystania i wzmocnienia pozytywnych ich skutków. Dokument pozwoli Gminie Ostrowiec Świętokrzyski dążyć do zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmieniającego się klimatu. Jest to dokument spójny z obowiązującymi już strategicznymi, planistycznymi oraz operacyjnymi dokumentami Gminy Ostrowiec Świętokrzyski służącymi kształtowaniu i realizacji polityki miejskiej.
Dokument zawiera charakterystykę obszaru miasta Ostrowca Świętokrzyskiego oraz diagnozę, opis zagrożeń, analizę podatności i ryzyka dla całego obszaru wraz z przedstawieniem priorytetowych działań adaptacyjnych. Załącznikiem do Planu jest katalog proponowanych rozwiązań wspierających potencjał adaptacyjny miasta. W planie znalazły się działania związane zarówno z wykonaniem inwentaryzacji oraz planów i strategii przygotowujących Ostrowiec Świętokrzyski do adaptacji zmian klimatu oraz ułatwiających tę adaptację, jak również działania o charakterze inwestycyjnym – o małej skali, takie jak np. niewielkie zagłębienia gromadzące wodę deszczową oraz dużej – związane m.in. z inwestycjami w energetykę odnawialną. W PAOŚ nie zabrakło również miejsca na działania edukacyjne, będące podstawą kreowania społeczeństwa zaangażowanego we wspieranie adaptacji miasta do zmian klimatu. Łącznie plan adaptacji to 35 działań ukierunkowanych na zwiększanie odporności Ostrowca Świętokrzyskiego, w tym między innymi:
- zwiększenie autonomii energetycznej budynków publicznych i budynków zbiorowego zamieszkania – budowa małych instalacji OZE w budynkach użyteczności publicznej i w porozumieniu ze spółdzielniami mieszkaniowymi w obrębie budynków mieszkalnych wielorodzinnych w postaci geotermalnych pomp ciepła, wiatraków o mocy do 5 kW i wysokości do 3m (dach) , instalacji fotowoltaicznych oraz magazynów energii;
- podniesienie zdolności adaptacyjnych miasta – kompleksowa modernizacja terenów publicznych w kierunku tworzenia przestrzeni przyjaznych dla mieszkańców przede wszystkim podczas fal upałów, w tym likwidacja terenów nieprzepuszczalnych i nasadzeniu na ich miejsce zieleni, wprowadzaniu elementów zacieniających, a także mgiełek wodnych oraz wodopojów dla ludzi i zwierząt;
- wprowadzenie błękitno-zielonej infrastruktury na terenach miasta Ostrowca Świętokrzyskiego – rozwiązania oparte na przyrodzie, których celem jest magazynowanie i oczyszczanie wody deszczowej, tj. kompleksowe systemy retencjonowania wody deszczowej w mieście;
- tworzenie ogrodów bądź rabat preriowych na obszarach mocno nasłonecznionych – tworzenie ogrodów preriowych suchych z wykorzystaniem rodzimych gatunków roślin sucholubnych;
- zacienianie terenów rekreacyjnych – wprowadzenie elementów zacieniających na terenach rekreacyjnych, przede wszystkim przy placach zabaw, czy siłowniach zewnętrznych.
Wdrożenie Planu przyniesie szereg korzyści dla wszystkich sektorów oraz obszarów Ostrowca Świętokrzyskiego. Podstawowym pozytywnym skutkiem jest oczywiście adaptacja miasta do zmian klimatu, dodatkowo wdrażanie działań powinno przynieść również inne pozytywne skutki, tj.: poprawa jakości powietrza, bilansu wodnego, wzrost bezpieczeństwa energetycznego miasta oraz walorów krajobrazowych, złagodzenie mikroklimatu oraz stresu cieplnego wśród mieszkańców, ochrona infrastruktury i mienia przed zjawiskami ekstremalnymi, odbudowa i wzmocnienie różnorodności biologicznej, obniżenie śladu węglowego, poprawa cyklu wegetacyjnego roślin, czy zmniejszenie ekspozycji miasta na zjawiska ekstremalne, które przełożą się na poprawę jakości życia mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego.
Przyjęcie niniejszej uchwały umożliwia Gminie Ostrowiec Świętokrzyski pozyskiwanie środków zewnętrznych na realizację kompleksowych działań z zakresu adaptacji miasta do zmian klimatu, w tym środków z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia, Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS), czy Programu Fundusze Europejskie dla Świętokrzyskiego 2021-2027.
